De puberteit – het is een tijd van enorme groei, veranderingen en, eerlijk gezegd, soms wat spanning in huis. Als moeder merk ik dat het niet altijd makkelijk is om deze fase zonder conflicten door te komen. Ik voel soms de druk om het goed te doen, vooral omdat ik wil dat mijn kind zich veilig en geliefd voelt, zelfs als de hormonen hoogtij vieren en we elkaar niet altijd even goed begrijpen.
Wat me helpt, is een opvoedstijl waarin geweldloze communicatie en wederzijds respect centraal staan. Het gaat er voor mij niet alleen om wat ik probeer niet te doen– schreeuwen of straffen – maar vooral om hoe ik actief werk aan een gezonde en veilige relatie met mijn pubers. De weg hiernaartoe is niet altijd makkelijk, maar met geduld en aandacht heb ik inmiddels wel een paar manieren gevonden om deze uitdagende fase op een positieve manier een beetje door te komen. Dit wil overigens niet zeggen, dat het soms voor mij ook lastig is om niet in het negatieve te vallen. Echter merk ik zoveel verschil, als ik mijzelf elke keer weer herpak, dat het echt de moeite waard is om het anders te doen.
In deze blog deel ik graag wat ik geleerd heb over geweldloos opvoeden, en geef ik wat tips die mij helpen om de band met mijn pubers te versterken, zonder dat er onnodige conflicten ontstaan en dat we vooral ook in verbinding blijven.
Inhoudsopgave
1. Begrip voor het puberbrein
Het is misschien voor sommige van jullie een eye-opener om te weten dat het brein van een puber nog niet volledig ontwikkeld is, vooral in de gebieden die te maken hebben met impulscontrole en het beheersen van emoties. Dit verklaart waarom mijn kind soms zo heftig reageert of uit het niets boos kan worden. Het ligt niet altijd aan onwil, maar vaak aan het feit dat ze gewoon nog leren om hun emoties te reguleren. En dat ze dat eigenlijk, nog niet zo heel goed kunnen nog.
Mijn tip: Ik probeer enorm geduldig te blijven, hoe lastig dat soms ook is. Wanneer ik me realiseer dat het gedrag vaak voortkomt uit hun ontwikkelende brein, kan ik met meer compassie reageren. Dat helpt mij om rustig te blijven, zelfs als mijn puber dat op dat moment misschien niet kan en heus wel eens schreeuwend tegenover mij staat. Het is lastig, maar je laten meeslepen in je kind zijn emotie, is niet helpend uiteindelijk,
2. Duidelijke grenzen stellen, mét ruimte voor dialoog
Wat ik heb gemerkt, is dat pubers grenzen nodig hebben, maar ook het gevoel willen hebben dat ze zelf keuzes kunnen maken. Voor mij betekent dat ik duidelijke regels stel, maar dat die ook bespreekbaar zijn. Het helpt als ik kan uitleggen waarom bepaalde grenzen belangrijk zijn, zodat mijn kind begrijpt dat het niet zomaar willekeurige regels zijn.
Mijn tip: Ik probeer mijn puber opties te geven binnen de kaders die ik stel. Bijvoorbeeld: “Je moet je huiswerk maken, maar je mag zelf kiezen of je dat voor of na het avondeten doet.” Dit geeft mijn kind een gevoel van controle, terwijl ik toch de structuur behoud. Ook hebben zelf hun eigen planningsbord, daarop kunnen ze zelf hun weektaakjes indelen, en de dingen die voor die week eventueel moeten.
3. Geweldloze communicatie toepassen
Ik moet toegeven dat het soms verleidelijk is om mijn stem te verheffen wanneer de frustratie hoog oploopt, maar ik merk dat dit de situatie alleen maar verergert. Mijn puber reageert niet goed op geschreeuw of kritiek, en het lijkt eerder de afstand tussen ons te vergroten. Daarom ben ik me bewust geworden van hoe ik praat, vooral tijdens stressvolle momenten.
Mijn tip: Ik probeer zoveel mogelijk “ik”-boodschappen te gebruiken in plaats van “jij”-boodschappen. Dus in plaats van te zeggen: “Waarom luister jij nou nooit!” zeg ik liever: “Ik voel niet gehoord, wanneer je niet reageert als ik iets zeg.” Dit voorkomt dat mijn puber meteen in de verdediging schiet en het opent eerder de deur naar een gesprek.
4. Luisteren zonder te oordelen
Een van de moeilijkste dingen voor mij is om écht te luisteren zonder meteen te willen ingrijpen of een oplossing te bieden. Toch merk ik dat mijn kinderen vooral gehoord willen worden. Soms moet ik gewoon even de ruimte geven om te praten, zonder mijn mening of oordeel of meteen in de hulmodus te schieten.
Mijn tip: Ik probeer mijn kind uit te laten praten zonder te onderbreken en stel vragen die laten zien dat ik echt luister. Bijvoorbeeld: “Hoe voelde dat voor jou?” of “Kun je me meer vertellen over wat je dwarszit?” Het lijkt een kleine verandering, maar het heeft voor zoveel meer openheid gezorgd in onze gesprekken. Soms is ook gewoon even stil aanwezig zijn, voldoende.
5. Focus op positieve bekrachtiging
Het is makkelijk om te zien wat mijn puber fout doet, maar ik merk dat het enorm helpt als ik me bewust richt op wat er goed gaat. Complimenten over kleine successen doen wonderen voor het zelfvertrouwen van mijn kind. Door positieve feedback te geven, zie ik dat mijn puber zich ook meer verantwoordelijk gedraagt en er ook oprecht blijdschap door ervaart.
Mijn tip: Ik probeer complimenten te geven die gericht zijn op de inspanning, niet alleen op het resultaat. Bijvoorbeeld: “Ik vind het fijn om te zien hoe je deze week zelf je werk hebt ingepland. Dat laat zien dat je er serieus mee bezig bent.” Dit laat zien dat ik de moeite waardeer, zelfs als niet alles perfect verloopt. Het gaat niet om de uitkomst, vooral echt het proces.
6. Kalm blijven tijdens conflicten
Conflicten met een puber zijn soms onvermijdelijk, dat heb ik wel geleerd. Maar wat voor mij het verschil maakt, is hoe ik met die conflicten omga. Door zelf kalm te blijven, probeer ik het goede voorbeeld te geven. Dit betekent niet dat ik geen grenzen stel, maar wel dat ik mijn emoties onder controle probeer te houden. ( Ik zeg bewust probeer, omdat ik ook maar een mens ben, en soms ook mijn emoties niet onder controle heb, maar al heb je dit 50 procent van de tijd wel, dan is het al enorme winst.)
Mijn tip: Als de spanning oploopt, zeg ik soms: “Ik merk dat we nu allebei boos zijn. Laten we even rustig worden en er later op terugkomen.” Dit voorkomt dat de situatie escaleert en geeft ons beiden de tijd om af te koelen.
7. Een goed voorbeeld zijn
Ik realiseer me dat mijn kind, zelfs nu, nog steeds veel van mij leert door simpelweg naar me te kijken. Hoe ik zelf omga met stress en conflicten heeft invloed op hoe mijn puber dat doet. Daarom probeer ik zo veel mogelijk het gedrag voor te leven dat ik ook van mijn puber verwacht.
Mijn tip: Als ik een fout maak, ben ik daar open over. Bijvoorbeeld: “Het spijt me dat ik net zo boos werd. Ik had het anders aan moeten pakken.” Dit laat zien dat fouten maken oké is en dat we daarvan kunnen leren.
8. Blijven investeren in onze band
Naarmate mijn puber ouder wordt, merk ik dat hij/zij zich steeds meer terugtrekt in zijn/haar eigen kamer/wereld. Dat voelt soms wat afstandelijk, maar ik begrijp dat dit erbij hoort. Toch blijf ik proberen om onze band sterk te houden, door samen tijd door te brengen en leuke dingen te doen.
Mijn tip: Ik doe activiteiten samen die mijn puber leuk vindt. Of het nu een film kijken is, samen winkelen, of gewoon een wandeling maken. Dit creëert een ontspannen sfeer waarin mijn kind zich meer op zijn/haar gemak voelt om te praten, en dit ook echt oprecht aan mij terug geeft. Dit zorg ook heel erg ervoor dat we samen weer in verbinding komen.
Conclusie
Geweldloos opvoeden betekent voor mij dat ik een omgeving wil creëren waarin mijn puber zich veilig en gehoord voelt, zelfs wanneer de emoties hoog oplopen. Door duidelijke grenzen te stellen, respectvol te communiceren en actief te luisteren, merk ik dat onze band sterker is geworden en dat mijn puber zich op een gezonde manier ontwikkelt. Het is een reis met vallen en opstaan, maar het resultaat – een sterke, liefdevolle band – is het voor mij meer dan waard.